استانداردهای مدیریت کیفیت
استانداردهای مدیریت کیفیت
کیفیت همواره یکی از عوامل اصلی موفقیت در بازارهای ملی،منطقه ای و بین المللی بوده است. بنابراین نه تنها سازمان ها همواره در جهت بهبود کیفیت تلاش می کنند، بلکه انجمن ها و سازمان های ملی و بین المللی نیز وجود دارند که در زمینه بهبود کیفیت سایر سازمان ها همکاری می نمایند.در ادامه، برخی از مهم ترین سازمان ها و موسساتی که در سطح ملی و بین المللی نقش عمده ای در توسعه استانداردها دارند،معرفی می شوند.
موسسات و سازمان های ملی استاندارد
یکی از موسسات فعال در زمینه بهبود کیفیت سایر سازمان ها ، موسسه استاندارد آمریکا است که یک موسسه خصوصی غیر انتفاعی می باشد و با هدف نظارت بر روند ایجاد استانداردهای جامع اختیاری برای محصولات،خدمات، روندها،سیستم ها و کارکنان در آمریکا ایجاد شده است. اعضای این موسسه شامل آژانس های دولتی ،سازمان ها،شرکت ها،دانشگاه ها،موسسات بین المللی و افراد هستند و این موسسه همچنین نقش مهمی در سازمان بین المللی استاندارد(ISO) دارد.
موسسه استاندارد بریتانیا نیز از دیگر سازمان های استاندارد بین المللی است که نقش عمده ای در تدوین استانداردهای بریتانیایی ،اروپایی و بین المللی دارد. این موسسه علاوه بر تعیین استاندارد در زمینه های مختلف در بخش آموزشی فعالیت های بسیاری انجام می دهد و با برگزاری آزمون ها ، مدارک و گواهی نامه های مرتبط را اعطا می نماید.
موسسه استاندارد مهم و تاثیر گذار دیگری که سهم عمده ای در تدوین استانداردهای بین المللی دارد،موسسه استاندارد آلمان است.مسئولیت اصلی این موسسه تدوین استانداردها در حوزه های مختلف در کشور آلمان است. این موسسه،استانداردها را بر اساس نیازمندی های جامعه و بازار تدوین می کند که این استانداردها دربرگیرنده حوزه های مختلف تامین کیفیت ، حمایت از محیط زیست، امنیت، ارتباطات، صنعت، تکنولوژی ، دولت و حوزه های عمومی هستند.
سازمان بین المللی استاندارد(ISO)
سازمان بین المللی استاندارد(ISO) سازمان جهانی برای استانداردگذاری جهانی است و وظیفه اصلی آن توسعه و صدور استانداردهای جهانی است. مقر این سازمان در ژنو سوئیس بوده و در سال 1947 تاسیس گردیده است.
این سازمان جهت تدوین استانداردها از کمیته های فنی بهره می گیرد. پیش نویس استانداردهای بین المللی توسط کمیته های فنی تهیه شده و برای تصویب آن باید حداقل 75% از هیئت های عضو آن رای مثبت را به آن استاندارد بدهند.
استانداردهای مدیریت کیفیت به سه کلاس A,B,C به صورت زیر تقسیم می گردند:
کلاسA- استانداردهای مرتبط با الزامات سیستم های مدیریت
کلاسB- استانداردهای خطوط راهنما برای سیستم های مدیریت
کلاسC- استانداردهای وابسته به سیستم های مدیریت
استاندارد سیستم مدیریت کیفیت(ISO9000)
در سال 1987 کمیته فنی 176 سازمان بین المللی استاندارد، سری استانداردهای ISO9000 را به جهانیان ارائه نمودند. هدف از تدوین این سری استاندارد به وجود آوردن الگویی بین المللی برای پیاده سازی و استقرار تیم های مدیریت و تضمین کیفیت بوده است.
سری استانداردهای ISO9000 در سال های بعد با نگرش فرایندگرا و با هدف نهادینه نمودن بهبود مستمر در سیستم مدیریت کیفیت سازمان از طریق اصلاح فرایند مورد ویرایش قرار می گرفت. در واقع می توان گفت استاندارد ISO9000 به یک محصول خاص داده نمی شود بلکه فرایند تولید کالا یا خدمات را در یک واحد تجاری مورد ارزیابی قرار می دهد. از جمله مزایای به کارگیری استاندار ISO9000می توان به موارد ذیل اشاره نمود:
- جلوگیری از دوباره کاری ها به واسطه تعریف فعالیت های برنامه ریزی شده و سیستماتیک
- بررسی مجدد فعالیت های سازمان بر اساس اهداف سازمان و رفع کاستی ها
- ایجاد اطمینان و اعتماد در درون سازمان (مشتری)
-شفافیت فرایندها و شاخص ها در سازمان
-افزایش توان رقابت در عرصه بین المللی
-کاهش هزینه
این استاندارد در کلیه سازمان های تولیدی، خدماتی،پژوهشی،آموزشی و غیره کاربرد دارد.
سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی(استاندارد OHSAS18001)
دلیل اصلی پیدایش سیستم های مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی،تلاش برای ایجاد راهی برای رعایت مقررات اجباری است که روز به روز سخت گیرانه تر می شوند. نخستین گامی که در زمینه تدوین یک سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی برداشته شد،تدوین استاندارد BS8800:1996 توسط موسسه استاندارد انگلیس بود. با ارائه این استاندارد نیاز به یک استاندارد بین المللی در این زمینه بیشتر احساس گردید که منجر به ایجاد استاندارد OHSAS 18001 شد که آخرین ویرایش آن در سال 2007 انجام گرفته است.
این سیستم یک چارچوب مدون و جامع را جهت رسیدگی به وضعیت ایمنی و بهداشت کاری پرسنل ارائه می دهد که با اجرای آن، سازمان ها می توانند علاوه بر برآورده ساختن الزامات قانونی مرتبط همانند قانون کار،از بروز هزینه های ناشی از بیماری های شغلی و همچنین انجام شکایت های مختلف نزد مراجع قانونی جلوگیری کنند. مزایای اخذ گواهینامه های استاندارد مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه ای OHSAS18001 توسط سازمان ها عبارت است از:
-اجرای صحیح قوانین و مقررات که موجب کاهش خسارت و جریمه های احتمالی می شود.
- دست یابی به یک الگوی مدیریتی مدون که تعیین کننده محدوده مسئولیت هاست.
-کاهش اتلاف زمان در نتیجه بیماری و آسیب وارده به پرسنل
-دسترسی به الگویی مدون و مستند در رابطه با سلامت و ایمنی
-ارتقا سطح دانش و اطلاعات در زمینه سلامت ایمنی
-ایجاد محیط کاری ایمن تر و سالم تر برای کارکنان
-کاهش ریسک حوادث و بیماری های شغلی
سیستم مدیریت زیست محیطی(ISO 14000)
استانداردهای خانواده ISO 14000شامل استانداردهای بین المللی در رابطه با سیستم های زیست محیطی هستند. این استاتداردها در سال 1996 توسط کمیته فنی 207 سازمان ایزو به وجود آمدند. یک سیستم مدیریت زیست محیطی می تواند به عنوان بخشی از سیستم مدیریت جامع به حساب آید.این استاندارد انعطاف پذیر بوده و اجزای آن متناسب با ویژگی های هر سازمان و نیز قوانین و شرایط محیط زیست هر کشور به شکل واقع گرایانه انتخاب می شوند. از جمله مزایای به کارگیری استانداردهای خانواده ISO 14000 میتوان به موارد ذیل اشاره نمود:
-ارتقا بهره وری به دلیل استفاده از منابع انسانی، طبیعی ،اقتصادی و بازدهی کالا و خدمات
-حصول اطمینان از حفاظت محیط زیست در سطح محلی، ملی، منطقه ای و حتی جهانی
-بهبود روش های مدیریت، به ویژه ترویج و ترغیب فعالیت مدیریت محیط زیست
-کاهش ضایعات و پسماندها و توسعه روش های بازیافت
-رعایت هرچه بیشتر مقررات و قوانین زیست محیطی
-کاهش مصرف منابع طبیعی و مواد اولیه
-کاهش شکایات،جریمه هاو مجازات ها
-بهبود ایمنی و بهداشت
-کاهش مصرف انرژی